19 czerwca 1815 r. w Rawiczu ukazała się notatka, ulotka, która zawierała informację o tym, że dzień wcześniej 18.06.1815 r. w bitwie pod Vaterloo wojska Napoleona zostały rozgromione przez połączone wojska pruskie i angielskie. Notatka o dość lakonicznej treści zawiera nazwy miejsc i nazwiska dowódców wartych prześledzenia, bo ostateczna klęska Napoleona miała decydujący wpływ na dalsze losy narodów na wiele dziesięcioleci. Poniżej tłumaczenie z języka niemieckiego treści ulotki.
Wiadomości o zwycięstwie
Zgodnie z listem Jego Najjaśniejszej Wysokości feldmarszałka księcia von Blüchera[1] z dnia dzisiejszego 19 (czerwca – przyp. mój) o godzinie 5 rano do Jego Ekscelencji feldmarszałka hrabiego von Kalckreuth[2] i innymi wiarygodnymi wiadomościami, feldmarszałek Blücher po połączeniu z armią angielską, pod dowództwem księcia Wellingtona, odniósł 18 dnia (czerwca pod Vaterloo[3] – przyp. mój) najpełniejsze zwycięstwo nad Bonapartem.
Ta bitwa miała miejsce w rejonie Brukseli, w miejscu zwanym La Belle Alliance[4] (piękny sojusz), składającym się z kilku domów - bardzo znacząca nazwa dla tego wielkiego dnia, ponieważ pozostanie on na zawsze zapamiętany w historii dzięki odwadze zjednoczonych Prusaków i Anglików.
- Armia francuska była w stanie całkowitego rozpadu i, według ustnego przekazu oficera wysłanego z tą wiadomością do Berlina, była mordowana przez całą noc przez generała porucznika hrabiego von Gneisenau [5], nie stawiając żadnego oporu.
Sto dziewięćdziesiąt dwa działa i jeszcze więcej wozów z amunicją i prowiantem, cały sprzęt Bonapartego i jego generałów wraz z biurem topograficznym, itd.wpadło w ręce zwycięzców.
Generał Duhesne [6](Guillaume Philibert Duhesme - przyp. mój), który dowodził oddziałem starej gwardii (powinno być Młodej Gwardii - przyp. mój), został śmiertelnie ranny wraz z dwoma swoimi adiutantami. Bonaparte uciekł do Avesnes [7], ścigany przez armię angielską przez Nivelles [8].
W południe 19-go korpus generała Vandamme'a[9] stanął pod Vignes[10] naprzeciw III Korpusu Armijnego pod dowództwem generała von Thielemanna[11] (Johann von Thielmann – przyp. mój); ponieważ drogi przez Nivelles i Charlesroi[12] zostały odcięte, a niemieckie korpusy armijne posuwały się z Trewiru[13] do Givet[14], Vandamme znalazł się zewsząd w potrzasku i czekał go ponownie ten sam los, co pod Culm (bitwa pod Kulm[15] – przyp. mój).
Rawicz, 27 czerwca1815 roku.
* * *
Źródła informacji (stan 27 lutego 20121 r.) o dowódcach i miejscach bitew w czasie wojen napoleońskich:
[1] Gebhard Leberecht von Blücher (Gebhard Leberecht Fürst Blücher von Wahlstatt) (ur. 16.12.1742 w Rostocku, zm. 12.09.1819 w Krobielowicach) – książę, żołnierz, feldmarszałek Królestwa Prus, dowódca armii pruskiej w bitwie pod Waterloo, Kaczawą, Lipskiem, Budziszynem, Lützen, Brienne-le-Château, Craonne, Laon, a także kampanii sześciodniowej
https://pl.wikipedia.org/wiki/Gebhard_Leberecht_von_Bl%C3%BCcher
[2] Friedrich Adolf von Kalckreuth, od 1786 hrabia von Kalckreuth (urodzony 22.02.1737 w Sotterhausen , † 10.06.1818 w Berlinie) był pruskim marszałkiem polnym i wojewodą w Królewcu, Berlinie i we Wrocławiu. Był synem Hansa Ernsta von Kalckreutha (1689–1739), polskiego majora królewskiego w pułku Sachsen-Weißenfels oraz jego żony Charlotte Antonie z domu von Bülow (1698-1739).
https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Adolf_von_Kalckreuth
[3] Bitwa pod Waterloo – starcie zbrojne, do którego doszło 18 czerwca 1815 roku i było ostatnią bitwą Napoleona Bonaparte. Po dwóch zwycięskich starciach 16 czerwca pod Quatre Bras i Ligny Napoleon stanął pod Waterloo naprzeciw wojskom angielskim pod dowództwem Wellingtona. Zwycięska początkowo bitwa po nadejściu armii Blüchera przemieniła się w klęskę, a armia francuska przestała istnieć. Napoleon musiał ponownie abdykować w dniu 22 czerwca. Bitwa, jedna z najważniejszych bitew w dziejach świata, legła u podstaw nowego porządku, który na podstawie postanowień kongresu wiedeńskiego miał panować w Europie przez całe następne stulecie.
[4] La Belle Alliance to zajazd położony kilka mil na południe od Brukseli w Belgii , zapamiętany głównie ze względu na swoje znaczenie po bitwie pod Waterloo (18 czerwca 1815).
[5] August Wilhelm Anton Neidhardt von Gneisenau (ur. 27.12.1760 w Schildau, zm. 23.08.1831 w Poznaniu) – hrabia, feldmarszałek. Podczas "100 dni Napoleona" przekonał feldmarszałka Blüchera do marszu pod Waterloo. Za udział w tej bitwie otrzymał Order Czarnego Orła.
https://pl.wikipedia.org/wiki/August_Neidhardt_von_Gneisenau
[6] Guillaume Philibert, hrabia Duhesme (ur. 7.07.1766 w Mercurey (dawniej Bourgneuf ), Burgundia - zm. 20.06.1815 w pobliżu Waterloo ) był francuskim generałem podczas wojen napoleońskich. W 1815 roku dołączył do Napoleona po powrocie z Elby i został dowódcą Dywizji Młodej Gwardii Cesarskiej i walczył pod Ligny. Został śmiertelnie ranny podczas obrony wioski Plancenoit w bitwie pod Waterloo i zmarł 20.06.1815 r.
[7] Avesnes – miejscowość i gmina we Francji, w regionie Hauts-de-France, w departamencie Pas-de-Calais.
[8] Nivelles – zespół miejski położony w belgijskiej prowincji Brabancja Walońska.
[9] Dominique-Joseph René Vandamme, hrabia d’Unsebourg (ur. 5.11.1770 w Cassel, zm. 15.07.1830 w Cassel) – generał armii napoleońskiej, znany z niesubordynacji, porywczości i skłonności do rabunków na podbitych terenach. Podczas 100 dni Napoleona Vandamme jako dowódca 3 korpusu podlegał Grouchy’emu. Naciskał na niego, by dołączył do Napoleona walczącego pod Waterloo, lecz ten kontynuował pościg za rozbitym pod Ligny 3 korpusem Prusaków. Pobił ich pod Wavre, lecz wojna była już przegrana.
[10] Vignes – miejscowość i dawna gmina we Francji, w regionie Burgundia-Franche-Comté, w departamencie Yonne.
[11] Johann Adolf, Freiherr von Thielmann (ur. 27.04.1765, zm. 10.10.1824) był żołnierzem saksońskim, który służył w Saksonii, Prusach i Francji podczas wojen napoleońskich. Na początku 1815 r. został generałem-porucznikiem w służbie pruskiej, a dowodząc III Korpusem (z Carlem von Clausewitzem jako szefem sztabu) brał udział w kampanii pod Waterloo. Przyczynił się do zwycięstwa pod Waterloo.
[12] Charleroi – miasto w południowej Belgii, w Regionie Walońskim, największe miasto prowincji Hainaut. Leży na północno-zachodnim krańcu wyżyny Condruzien Plateau (Ardeny), nad rzeką Sambrą (lewy dopływ Mozy). Napoleon spędził w Charleroi kilka dni przed bitwą pod Waterloo. Po porażce Francji cały ten teren został w 1815 zaanektowany przez Holandię.
[13] Trewir leży w Niemczech, w środkowej części doliny Mozeli. Wojska pruskie zajęły miasto w styczniu 1814 roku i Trewir został wcielony do Królestwa Prus.
[14] Givet – miejscowość we Francji, w regionie Grand Est, w departamencie Ardeny.
[15] Bitwa pod Kulm (znana też jako bitwa pod Chlumcem) – starcie zbrojne, które miało miejsce 30 sierpnia 1813 roku podczas wojny Francji z szóstą koalicją. W trakcie kampanii 1813 roku dywizja Vandamme’a została w bitwie pod Kulm otoczona przez Prusaków pod wodzą Kleista i Vandamme wraz z 13 000 żołnierzy poddał się do niewoli. Postawiony przed carem Aleksandrem i oskarżony o rabunki miał odpowiedzieć: Nie jestem łupieżcą ani rabusiem, ale gdybym nawet nim był, historia nie oskarży mnie, że mam na rękach krew ojca. Była to oczywista aluzja do morderstwa cara Pawła I, którego dokonano za wiedzą i zgodą Aleksandra I.